Hidrocacbon khong no_hidrocacbon thom

LINK DOWNLOAD MIỄN PHÍ TÀI LIỆU "Hidrocacbon khong no_hidrocacbon thom": http://123doc.vn/document/533775-hidrocacbon-khong-no-hidrocacbon-thom.htm

Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 1
Hi®rocacbon kh«ng no
A. Lý THUỸT C¥ B¶N
A/- §ång ®¼ng, ®ång ph©n, danh ph¸p:
I/- §ång ®¼ng:
1) §ång ®¼ng anken : C
2
H
4
, C
3
H
6
…. CnH
2n
(n≥2). Hỵp chÊt ®¬n gi¶n nhÊt : C
2
H
4
⇒ CH
2
=CH
2
.
Anken : Lµ h.c HC kh«ng no m¹ch hë, ph©n tư cã chøa mét liªn ®«i (gåm 1 lk δ 1 lk π)
2) D·y ®ång ®¼ng anka®ien : C
3
H
4
; C
4
H
6
; …. CnH
2n-2
(n≥3); Hỵp chÊt ®¬n gi¶n nhÊt : CH
2
=C=CH
2

Ankadien lµ hỵp chÊt HC kh«ng no, m¹ch hë, ph©n tư cã chøa hai liªn kÕt ®«i.
3) D·y ®ång ®¼ng ankin : C
2
H
2
; C
3
H
4
; C
5
H
8
… CnH
2n-2
(n≥2); Hỵp chÊt ®¬n gi¶n nhÊt CH≡CH (axetilen)
Ankin lµ hỵp chÊt HC m¹ch hë, ph©n tư cã chøa liªn ba (gåm 1 lkδ vµ 2 lkπ)
II/- §ång ph©n : Anken, Ankin, Ankadien, tõ 4C trë lªn cã ®ång ph©n, gåm §ång ph©n vÞ trÝ liªn kÕt ®«i hc ba, §ång ph©n vỊ cÊu
tróc m¹ch C, Ngoµi ra khi xÐt cÊu t¹o kh«ng gian cđa liªn kÕt ®«i, th× ta cã thĨ cã thªm ®ång ph©n h×nh hoc:
VÝ dơ : C
4
H
8
cã c¸c ®ång ph©n: CH
2
=C-CH
3
; CH
2
=CH-CH
2
-CH
3
: CH
3
-CH=CH-CH
3
. (*)

CH
3
.
(*) cã ®ång ph©n h×nh häc nh sau:
CH
3
CH
3
CH
3
H
   
C = C C = C
   
H H H CH
3
Cis Trans – but-2-en
*§ång ph©n h×nh häc (Cis-Trans) lµ ®ång ph©n vỊ vÞ trÝ cđa c¸c nhãm ngtư liªn kÕt víi C mang nèi ®«i trong kh«ng gian.
D¹ng Cis : khi c¸c nhãm ngtư n»m cïng phÝa ®èi víi m¹ch chÝnh
D¹ng Trans : khi c¸c nhãm ngtư n»m kh¸c phÝa ®èi víi m¹ch chÝnh.
*§iỊu kiƯn : Anken cã ®ång ph©n h×nh häc th× mçi ngtư C mang nèi ®«i ph¶i liªn kÕt víi hai nhãm ngtư kh¸c nhau.
Vd : Hỵp chÊt : CH
3
– CH = CBr – C
2
H
5
.
CH
3
Br CH
3
C
2
H
5
.
   
C = C C = C
   
H C
2
H
5
. H H.
Trans Cis.
III/- Danh ph¸p :
1/ Tªn th êng cđa anken: Tªn thêng = tªn ankan thay ®u«i “an” b»ng “ilen”
CH
3
-CH
3
CH
2
=CH
2
: etilen ; CH
3
-CH
2
-CH
3
CH
2
=CH-CH
3
: propilen
2/- Tªn qc tÕ : (IUPAC):
Tªn anken = tªn ankan thay ®u«i “an” b»ng ®u«i “en”
Tªn anka®ien = tªn ankan thay ®u«i “an” b»ng ®u«i “a®ien”
Tªn ankin = tªn ankan thay ®u«i “an” b»ng ®u«i “in”
CH
2
=C-CH
3
. 2-metyl prop-1-en CH
3
-CH=CH-CH
3
. But-2-en

CH
3
.
NÕu cã ®ång ph©n vÞ trÝ liªn kÕt ®«i, liªn kÕt ba, ta thªm vÞ trÝ liªn kÕt ®ã tríc ®u«i “en” hay “a®ien”, “in”.
Chó ý : M¹ch chÝnh : dµi nhÊt chøa liªn kÕt ®«i vµ ®ỵc ®¸nh sè : u tiªn ®¸nh tõ phÝa gÇn liªn kÕt ®«i hc ba (cho dï kh«ng cã nh¸nh
vÉn d¸nh sè cho m¹ch C – ®Ĩ x¸c ®Þnh vÞ trÝ cđa liªn kÕt ®«i).
1 2 3 4 5
VÝ dơ : CH
3
– CH = CBr – CH
2
– CH
3
. 3-brom pent-2-en
CH
3
-CH-C≡C-CH-CH
3
.
 
Br CH
3
. 2-brom-5-metylhex-3-in .
CH≡C-CH
2
-CH
2
-CH
3
pent- 1-in ®ång ph©n cđa C
5
H
8
CH
3
-C≡C-CH
2
-CH
3
pent-2-in
CH≡C-CH-CH
3
3-mtªyl but-1-in

CH
3
IV/- TÝnh chÊt ho¸ häc :
1) §Ỉc ®iĨm cÊu t¹o :
- Anken: cã chøa mét liªn kÕt ®«i : gåm mét liªn kÕt π vµ mét liªn kÕt δ. Liªn kÕt π rÊt kÐm bỊn, dƠ ®øt g·y
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 2
⇒ Anken cã tÝnh chÊt ®Ỉc trng : t.c kh«ng no – cã c¸c pø ®Ỉc trng : Pø céng, OXH, trïng hỵp.
- Ankadien: cã chøa liªn kÕt ®«i – cã liªn kÕt π kÐm bỊn – nªn ankadien cã tÝnh chÊt kh«ng no nh anken. Tuy nhiªn víi hai liªn kÕt ®«i
th× ankadien cã thĨ tham gia pø t¹o ra nhiỊu s¶n phãam kh¸c nhau.
- Ankin cã chøa lk ba trong ®ã cã chøa lk π kÐm bỊn. VËy nªn ankin vÉn mang tÝnh chÊt ®Ỉc trng lµ tÝnh chÊt kh«ng no – tham gia chđ
u : pø céng, OXH, trïng hỵp. Tuy nhiªn, ®èi víi ankin ®Çu m¹ch do lk ba hót e nªn lµm cho ntø H linh ®éng – tham gia pø thÕ kim
lo¹i.
2) Pøng ho¸ häc:
* Víi anken:
a/- Pøng céng : H
2
, X
2
(Cl
2
; Br
2
), HX (HCl; HBr; HOH )
*Céng H
2
:
CH
2
=CH
2
+ H
2
→ CH
3
-CH
3
; CH
2
=CH-CH
3
+ H
2
→ CH
3
-CH
2
-CH
3
; CnH
2n
+ H
2
→ CnH
2n+2
.
*Céng X
2
:
CH
2
=CH-CH
3
+ Br
2
→ CH
2
– CH – CH
3
; H
2
=CH
2
+ Br
2
→ CH
3
-CH
2
-Br; CnH
2n
+ Br
2
→ CnH
2nBr2
.
 
Br Br (Pø lµm mÊt mµu dd Br
2
– dïng lµm pø nhËn biÕt anken).
*Céng HX : (X
–
: Cl
–
; Br
–
; OH
–
)
CH
2
=CH
2
+ HBr → CH
3
-CH
2
-Br.
CH
3
-CHBr-CH
3
. (chÝnh)
CH
2
=CH-CH
3
+ HBr
Br-CH
2
-CH
2
-CH
3
. (phơ)
VËy : Khi mét anken bÊt ®èi xøng céng víi mét t¸c nh©n bÊt ®èi xøng, ta thu ®ỵc hai s¶n phãam. (Qui t¾c Macc«pnhic«p)
VÝ dơ : Br

CH
2
=C-CH
3
+ HBr → CH
3
– C – CH
3
.
 
CH
3
CH
3
.
b) Pøng trïng hỵp:
* VÝ dơ : nCH
2
=CH
2
→ (-CH
2
– CH
2
-)
n
.nCH
3
-CH=CH
2
→ (-CH
2
– CH-)
n
.

CH
3
.
c) Pøng OXH :
* OXH b»ng KMnO
4
:
3CH
2
=CH
2
+ 2KMnO
4
+ 4H
2
O → 3CH
2
– CH
2
+ 2MnO
2
+ 2KOH.
 
OH OH
3CnH
2n
+2KMnO
4
+4H
2
O→3CnH
2n
(OH)
2
+2MnO
2
+ 2KOH.
* Ph¶n øng ch¸y :CnH
2n
+ 3n/2 O
2
→ nCO
2
+ nH
2
O. (nCO
2
= nH
2
O).
d) TÝnh chÊt ®Ỉc biƯt cđa anken :
Anken cã thĨ tham gia pø thÕ ë nhiƯt ®é cao (500
oC
). Pø u tiªn thÕ vµo C no trong anken.
Vd: CH
2
=CH
2
+ Cl
2
→ CH
2
=CH-Cl + HCl; CH
2
=CH-CH
3
+ Cl
2
→ CH
2
=CH-CH
2
-Cl + HCl.
* Víi anka®ien:
a) Ph¶n øng céng : céng H
2
; Br
2
; HBr.
CH
2
=CH-CH
2
-CH
3
.
CH
2
=CH-CH=CH
2
+ H
2

CH
3
-CH
2
-CH
2
-CH
3
.
CH
2
-CH-CH=CH
2
 
CH
2
=CH-CH=CH
2
+ Br
2
Br Br
CH
2
-CH=CH-CH
2
.
 
Br Br
Br

CH
3
-C-CH=CH
2
. (chÝnh)

CH
2
=CH-C=CH
2
+ HBr CH
3


CH
3
CH
2
=CH-CH –CH
2
. (phơ)
 
CH
3
Br
CH
2
-CH=C-CH
3
. (chÝnh)
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 3
 
Br CH
3

b) Ph¶n øng OXH :
3CnH
2n-2
+ 4KMnO
4
+ 8H
2
O → 3CnH
2n-2
(OH)
4
+ 4MnO
2
+ 4H
2
O.
(pø lµm mÊt mµu KMnO
4
– dïng lµm pø nhËn biÕt ankadien)
c) Ph¶n øng trïng hỵp : §©y lµ ph¶n øng dïng ®Ĩ s¶n xt cao su.
Khi trïnghỵp ankadien ta cã nhiỊu híng bỴ liªn kÕt π t¹o nhiỊu s¶n phãam.
CH
3
.

CH
2
- C

nCH
2
=CH-C=CH
2
CH=CH
2
n
 CH - CH
2
CH
3

isopren CH
3
-C=CH
2
n
CH
2
-CH=C-CH
2

CH
3
. n
4) Ph¶n øng ch¸y :
CnH
2n-2
+
2
O
2
1n3






−
→ nCO
2
+ (n-1) H
2
O. Lu«n cã: nCO
2
> nH
2
O.
* Víi ankin:
1/- Ph¶n øng céng :
-Céng H
2
: CnH
2n-2
+ H
2
→ CnH
2n
.
CnH
2n-2
+ 2H
2
→ CnH
2n+2
.
-Céng hal : CnH
2n-2
+ X
2
→ CnH
2n-2
X
2
.
CnH
2n-2
+ 2X
2
→ CnH
2n-2
X
4
.
-Céng HX :
CH≡CH + HCl → CH
2
=CH-Cl
CH≡CH + 2HCl → CH
3
-CH-Cl

Cl
-Céng H
2
O :
CH≡CH + H
2
O → CH
2
=CH-OH → CH
3
-CHO
R-C≡CH + H
2
O → R-C=CH-OH → R-C-CH
3
 
OH O
2/- Ph¶n øng trïng hỵp :
2CH≡CH → CH≡C-CH=CH
2
.

3CH≡CH →

3/- Ph¶n øng OXH :
a/ Ph¶n øng ch¸y :
CnH
2n-2
+
)
2
1n3
(
+
O
2
→ nCO
2
+ (n+1)H
2
O. nCO
2
> nH
2
O.
b/ Ph¶n øng OXH h÷u h¹n.
3CH≡CH + 8KMnO
4
+4H
2
O → 3COOH + 8MnO
2
+ 8KOH

COOH
4/- Ph¶n øng thÕ kim lo¹i :
Liªn kÕt ba cã tÝnh chÊt hót e, nªn lµm cho nguyªn tư H linh ®éng, dƠ tham gia pø thÕ kim lo¹i.
a) ThÕ kim lo¹i m¹nh :
R-C≡CH + Na → R-C≡Na + H
2
.
b) ThÕ kim lo¹i u :
ThÕ Ag víi t¸c nh©n AgNO
3
/NH
3
.
HC≡CH + 2AgNO
3
+ 2NH
3
→ AgC≡CAg + 2NH
4
NO
3
.
R-C≡CH + AgNO
3
+ NH
3
→ R-C≡CAg + NH
4
NO
3
.
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Pd, t
o
Ni, t
o
HgSO
4
,80
o
C
CuCl/NH
4
Cl
C; 600
o
C
Xt, t
o
Xt, t
o
t
0
, xt
t
0
, xt
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 4
R-C≡CH + CuCl + NH
3
→ R-C≡CCu + NH
4
Cl.
c) §iỊu kiƯn : chØ cã anikin ®Çu m¹ch míi cã H linh ®éng vµ cã kh¶ n¨ng htÕ kim lo¹i.
d) T¸i t¹o ankin : R-C≡CAg + HCl → R-C≡CH + AgCl.
V/- §iỊu chÕ:
* anken :
1/- Tõ ankan :
CnH
2n+2

o
Xt, t C
de hidro hoa
→
CnH
2n
+ H
2
. CmH
2m+2

o
Fe, t C
crackinh
→ CnH
2n
+ CaH
2a+2
(a+n=m)
2/- Tõ dÉn xt halogen cđa HC no :
a) DÉn xt monohal :
CnH
2n+1
X
ancol/ KOH
→
CnH
2n
+ HX.
CnH
2n+1
X + KOH
ancol
→
CnH
2n
+ KX + H
2
O.
b) Tõ dÉn xt dihal :
CnH
2nX2
+ Zn → CnH
2n
+ ZnX
2
.
VÝ dơ :
CH
3
– CH – CH – CH
3
+ Zn → CH
3
-CH=CH-CH
3
+ ZnX
2
 
X X
ChØ cã dxt ®ihal liªn tiÕp míi t¸ch X
2
t¹o anken.
c) Tõ ancol no ®¬n chøc. CnH
2n+1
OH
o
2 4
H SOđ , 170 C
→
CnH
2n
+ H
2
O.
VÝ dơ :
CH
2
– CH
2
→ CH
2
=CH
2
+ H
2
O.
 
H OH
CH
3
-CH=CH-CH
3
+ H
2
O
CH
3
– CH – CH – CH
2
→
   CH
3
-CH
2
-CH=CH
2
+ H
2
O.
H OH H

* Víi anka®ien: Ph¬ng ph¸p chÝnh lµ ®i tõ ankan t¬ng øng.
VD: CH
3
-CH
2
-CH
2
-CH
3
→ CH
2
=CH
2
-CH
2
=CH
2
+2H
2
Butan
2C
2
H
5
-OH →` CH
2
=CH
2
-CH
2
=CH
2
+2H
2
O + H
2
ancol etylic
CH
3
-CH-CH
2
-CH
3
→ CH
2
=C-CH
2
=CH
2
+2H
2
| |
CH
3
CH
3
Isopentan
* Víi ankin:
a) §iỊu chÕ riªng CH≡CH.
2CH
4

0
1500 C
LLN
→ CH≡CH + 3H
2
; CaC
2
+ 2H
2
O → CH≡CH + Ca(OH)
2
.
AgC≡CAg + HCl → 2AgCl + CH≡CH; Br-CH
2
– CH
2
-Br + KOH
ancol
→
CH≡CH + KBr + H
2
O.
Br-CH – CH-Br + Zn → CH≡CH + 2ZnBr
2
.
 
Br Br
C + H
2

o
3000 C
→
CH≡CH.
b) §iỊu chÕ ®ång ®¼ng ankin : Thêng ®i tõ CH≡CH :
CH≡CH + Na → CH≡CNa + H
2
; CH≡CNa + R-Cl → CH≡C-R + NaCl.
BµI TËP TR¾C NGHIƯM
1. Theo chiỊu t¨ng sè nguyªn tư cacbon trong ph©n tư , phÇn tr¨m khèi lỵng cacbon trong ph©n tư anken
A. T¨ng dÇn B. gi¶m dÇn C. kh«ng ®ỉi D. biÕn ®ỉi kh«ng theo quy lt
2. Theo chiỊu t¨ng sè nguyªn tư cacbon trong ph©n tư, phÇn tr¨m khèi lỵng cacbon trong ph©n tư ankin.
A. T¨ng dÇn B. Gi¶m dÇn C. Kh«ng ®ỉi D. biÕn ®ỉi kh«ng theo quy lt
3. Cã bao nhiªu ®ång ph©n c«ng thøc cÊu t¹o cđa nhau cã cïng c«ng thøc ph©n tư C
4
H
8
? ( kh«ng kĨ ®p h×nh häc)
A. 6 B. 3 C. 4 D. 5
4. øng víi c«ng thøc ph©n tư C
4
H
8
cã bao nhiªu ®ång ph©n cÊu t¹o ®Ịu t¸c dơng ®ỵc víi hidro?
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 5
A. 2 B. 3 C. 5 D. 6
5. øng víi c«ng thøc ph©n tư C
4
H
8
cã bao nhiªu ®ång ph©n cđa «lªfin?
A. 4 B. 3 C. 5 D. 6
6. Cã bao nhiªu chÊt ®ång ph©n cÊu t¹o cã cïng c«ng thøc ph©n tư C
4
H
8
t¸c dơng víi Brom( dung dÞch)?
A. 5 chÊt B. 6 chÊt C. 4 chÊt D. 3 chÊt
7. Anken CH
3
CH=CHCH
2
CH
3
cã tªn lµ
A. metylbut-2-en B. pent-3-en C. pent-2-en D. but-2-en
8. Trong Phßng thÝ nghiƯm cã thĨ ®iỊu chÕ mét lỵng nhá khÝ etilen theo c¸ch nµo sau ®©y?
A. §Ị hidro hãa etan B. §un s«i hçn hỵp gåm etanol víi axit H
2
SO
4
, 170
OC
.
C. Crackinh butan. D. Cho axetilen t¸c dơng víi hidro cã xóc t¸c lµ Pd/PbCO
3
.
9. §Ĩ t¸ch riªng metan khái hçn hỵp víi etilen vµ khÝ SO
2
cã thĨ dÉn hçn hỵp vµo:
A. dd Natrihidroxit B. dd axit H
2
SO
4
C. dd níc brom D. dd HCl
10. Cho biÕt tªn cđa hỵp chÊt sau theo IUPAC :
CH
2
C
CH
2
CH
2
CH
2
CH
3
CH
2
Cl
A. 1-Clo-4-Etylpent-4-en B. 1-clo-4-metylenhexan C. 2-etyl-5-Clopent-1-en D. 5- Clo-2-etylpent-1-en
11. Trong sè c¸c anken C
5
H
10
®ång ph©n cÊu t¹o cđa nhau, bao nhiªu chÊt cã cÊu t¹o h×nh häc ?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
12.Nh÷ng hỵp chÊt nµo sau ®©y cã thĨ cã ®ång ph©n h×nh häc (cis-trans) : CH
3
CH = CH
2
(I); CH
3
CH = CHCl (II) ;
CH
3
CH = C(CH
3
)
2
(III),
CH
3
C C
CH
3
C
2
H
5
C
2
H
5
(IV) ;
CH
3
C C
Cl
H
C
2
H
5
(V)
A. (I), (IV), (V) B. (II), (IV), (V) C. (III), (IV) D. (II), III, (IV), (V)
13. Cã bao nhiªu anken ®ång ph©n cÊu t¹o cđa nhau khi céng hidro ®Ịu t¹o thµnh 2- metylbutan?
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4
14. C¸c anken ®ång ph©n h×nh häc cđa nhau
A. Gièng nhau vỊ tÝnh chÊt hãa häc, kh¸c nhau vỊ mét vµi tÝnh chÊt vËt lý.
B. Gièng nhau vỊ tÝnh chÊt vËt lý, kh¸c nhau vỊ mét vµi tÝnh chÊt hãa häc .
C. kh¸c nhau vỊ tÝnh chÊt hãa häc vµ mét vµi tÝnh chÊt vËt lý.
D. Gièng nhau vỊ tÝnh chÊt hãa häc vµ tÝnh chÊt vËt lý.
15. Cho biÕt s¶n phãam chÝnh cđa ph¶n øng sau: CH
2
= CHCH
2
CH
3
+ HCl ?.
A. CH
3
CHClCH
2
CH
3
. B. CH
2
= CHCH
2
CH
2
Cl. C. CH
2
ClCH
2
CH
2
CH
3
. D. CH
2
= CHCHClCH
3
.
16. Hidrocacbon A vµ B thc cïng mét d·y ®ång ®¼ng. BiÕt MA = 2MB. A vµ B thc d·y ®ång ®¼ng nµo?
A. Anken hc xicloankan B. Aren
C. Cã thĨ thc bÊt kú d·y nµo. D. Anken
17. Cho 2,24 lÝt anken X (®ktc) t¸c dơng víi dd brom thu ®ỵc s¶n phãam cã khèi lỵng lín h¬n khèi lỵng anken lµ
A. 0,8 g B. 10,0g C. 12,0 g D. 16,0g
18. Anken X t¸c dơng víi níc (xóc t¸c axit) t¹o ra hçn hỵp 2 ancol ®ång ph©n cđa nhau.
d
/N
2
= 2,00. Tªn cđa X lµ
A. iso-penten B. but-1-en C. but-2-en D. pent-1en
19. Anken Y t¸c dơng víi dd brom t¹o thµnh d©n xt ®ibrom trong ®ã % khèi lỵng C b»ng 17,82 %. CTPT Y lµ
A. C
3
H
6
B.C
4
H
8
C. C
4
H
10
D. C
5
H
10
20. §èt ch¸y hoµn toµn 1,12 lÝt mét anken X (®ktc) thu ®ỵc 5,60 lÝt khÝ CO
2
(®ktc). CTPT X lµ:
A. C
3
H
6
B.C
4
H
8
C. C
4
H
10
D. C
5
H
10
21. §èt ch¸y hoµn toµn mét thĨ tÝch hçn hỵp gåm anken X vµ hidrocacbon Y thu ®ỵc 5,56 lÝt khÝ CO
2
(®ktc) vµ 5,40 g níc. Y thc
lo¹i hi®rocacbon cã c«ng thøc ph©n tư d¹ng.
A.CnH
2n
B.CnH
2n-2
C. CnH
2n+2
D. CnH
2n-4

22. Cã bao nhiªu ankin øng víi c«ng thøc ph©n tư C
5
H
8
?
A. 2 B. 3 C. 4 D. 5
23. Cã bao nhiªu ®ång ph©n cđa ankin nhau khi céng hidro d, xóc t¸c niken, to t¹o thµnh 3-metyl hexan?
A. 2 B. 3 C. 4 D. 5
24. Cã bao nhiªu chÊt m¹ch hë ®ång ph©n cÊu t¹o (gåm ankin vµ anka®ien liªn hỵp) cã cïng CTPT C
5
H
8
?
A. 5 chÊt B. 6 chÊt C. 4 chÊt D. 3 chÊt
25. Anka®ien lµ ®ång ph©n cÊu t¹o cđa:
A. ankan B. anken C. ankin D. xicloankan
26. Cho c«ng thøc cÊu t¹o: CH
2
=CH-CH=CH-CH
3
. Tªn gäi nµo sau ®©y lµ phï hỵp víi CTCT ®ã?
A. pentadien B. penta-1,3-dien C. penta-2,4-dien D. isopren
27. Cã bao nhiªu hi®rocacbon m¹ch hë khi céng hi®ro t¹o thµnh butan?
A. 2 B. 3 C.5 D. 6
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 6
28. Tecpen lµ tªn gäi nhãm hi®r«cacbon kh«ng no thêng cã c«ng thøc chung lµ .
A. (C
4
H
8
)
n
, n > 2 B. (C
5
H
10
)
n
, n > 2 C. (C
4
H
6
)
n
, n > 2 D. (C
5
H
8
)
n
, n > 2
29. Cho s¬ ®å p/: metan  X  Y  Z  CaosuBuNa. Cho biÕt c¸c chÊt X, Y, Z thÝch hỵp?
A. X : etylen , Y : buten-1, Z: buta-1,3 -dien B. X: metylclorua , Y: etylen , Z : butadien-1,3
C. X : etin , Y : vinylaxetylen , Z : buta-1,3-®ien D. X : metylenclorua , Y : etan, Z: buten-2
30. Sè ankin øng víi c«ng thøc ph©n tư C
6
H
10
t¸c dơng víi dung dÞch AgNO
3
/NH
3
lµ:
A. 1. B. 2 C. 3. D. 4
31. Trong ph©n tư ankin X, hidro chiÕm 11,765% khèi lỵng . C«ng thøc ph©n tư cđa X lµ :
A. C
2
H
2
B. C
3
H
4
C. C
4
H
6
D. C
5
H
8
32. §èt ch¸y hoµn toµn 1,3g ankin X thu ®ỵc 2,24 lÝt khÝ CO
2
(®ktc) . C«ng thøc ph©n tư cđa X lµ :
A. C
2
H
2
B. C
3
H
4
C.C
4
H
6
D. C
5
H
8
33. §èt ch¸y hoµn toµn 5,4g anka®ien X thu ®ỵc 8,96 lÝt khÝ CO
2
( ®ktc) . C«ng thøc ph©n tư cđa X lµ
A. C
4
H
4
B. C
4
H
8
C.C
4
H
6
D. C
4
H
10
34. Cho 2,24 lÝt hçn hỵp khÝ X (®ktc) gåm axetilen vµ ªtilen sơc chËm qua dung dÞch AgNO
3
trong NH
3
(lÊy d) thÊy cã 6g kÕt tđa. % thĨ
tÝch cđa khÝ ªtilen trong hçn hỵp b»ng
A. 75% B. 40% C.50% D. 25%
35. §èt ch¸y hoµn toµn hçn hỵp khÝ gåm ankin X vµ hidrocacbon Y m¹ch hë cã cïng sè nguyªn tư C, thu ®ỵc s¶n phãam ch¸y cã thĨ
tÝch h¬i níc b»ng thĨ tÝch khÝ CO
2
(c¸c thĨ tÝch ®o ë cïng ®iỊu kiƯn). Y thc lo¹i
A.ankin B. anken C. xicloankan D. ankan
36. Khi propin t¸c dơng víi brom trong dung dÞch t¹o thµnh chÊt X trong ®ã % khèi lỵng C b»ng 18% . CTPT X lµ :
A. C
3
H
4
Br
4
B. C
3
H
4
Br
2
C.C
3
H
3
Br D. C
3
H
4
Br
37. §èt ch¸y 1 sè mol nh nhau cđa 3 hidr«cacbon A, B, C thu ®ỵc lỵng CO
2
nh nhau, cßn tØ lƯ sè mol CO
2
vµ H
2
O ®èi víi A, B, C lÇn l-
ỵt lµ 0,5: 1:1,5. CTPT cđa A, B, C
A. CH
4
, C
2
H
6
, C
3
H
8
B. C
2
H
4
, C
3
H
6
, C
4
H
8
C. C
2
H
2
, C
2
H
4
, C
2
H
6
D. C
2
H
6
, C
2
H
4
, C
2
H
2
BµI TËP Tù LN
1: Tõ than ®¸, ®¸ v«i (c¸c nguyªn liƯu v« c¬ , ®iỊu kiƯn ph¶n øng cã ®đ), h·y viÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ®iỊu chÕ : PE, PVC,
Cao su Buna
2: Hoµn thµnh c¸c ph¶n øng theo s¬ ®å
a. CH
4
C
2
H
2
C
4
H
4
C
4
H
6
polibutadien
b. C
4
H
10
A
B
C
D
E
t
o
, xt
- H
2
t
o
, xt
- H
2
t
o
, xt
- H
2
+ Br
2
+ Br
2
+ AgNO
3
, NH
3
C
4
H
6
Br
2

C
4
H
6
Br
2
kết tủa
(một chất)
(hai chất)
3: Cho c¸c khÝ sau : mªtan, ªten vµ ªtin.
a. B»ng ph¬ng ph¸p hãa häc h·y nhËn biÕt tõng khÝ trªn khi ®ùng chóng trong 3 lä mÊt nh·n.
b. B»ng ph¬ng ph¸p hãa häc h·y t¸ch rêi c¸c khÝ trong hçn hỵp chøa 3 khÝ trªn.
4: Hi®roocacbon A thc d·y ®ång ®¼ng nµo, nÕu ®èt ch¸y A mµ tØ lƯ sè mol b cđa CO
2
vµ H
2
O cã gi¸ trÞ : b = 0,8; b = 1; b = 2.
5: Hçn hỵp A gåm mét anken vµ mét ankan, ®èt ch¸y A thu ®ỵc a mol H
2
O vµ b mol CO
2
. Hái tØ sè T = a/b cã gi¸ trÞ trong kho¶ng
nµo?
6: Cho mét thĨ tÝch khÝ anken X (®ktc ) t¸c dơng víi níc ( xóc t¸c axit) ®ỵc 4,6 g ancol Y; nÕu cho lỵng anken X trªn t¸c dơng víi HBr
thu ®ỵc 10,9 g chÊt Z . X¸c ®Þnh C«ng thøc ph©n tư cđa anken X .
7: Hçn hỵp A gåm C
2
H
4
vµ H
2
cã
dA
/ H
2
= 7,5 . §em hçn hỵp A qua Ni, to thu ®ỵc hçn hỵp B cã
d
B/ H
2
= 9.
a. Gi¶i thÝch t¹i sao tØ khèi h¬i t¨ng.
b. TÝnh % thĨ tÝch mçi khÝ trong hçn hỵp A, B.
c. TÝnh hiƯu st ph¶n øng.
8: §èt ch¸y hoµn toµn 1 thĨ tÝch hi®r«cacbon A cÇn 7,5 thĨ tÝch O
2 .
X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tư cđa A. ( c¸c thĨ tÝch ®o cïng ®iỊu
kiƯn nhiƯt ®é, ¸p st).
9:. §èt ch¸y hoµn toµn 2,24 lÝt hçn hỵp 2 anken X vµ Y (®ktc) kÕ tiÕp nhau trong d·y ®ång ®¼ng thu ®ỵc 5,60 lÝt khÝ CO
2
(®ktc) . C«ng
thøc ph©n tư cđa X vµ Y lµ ?
10: Hçn hỵp gåm 2 «lªfin khÝ ®ång ®¼ng kÕ tiÕp nhau. Cho 4,48 l (®ktc) hh qua b×nh ®ùng dd br«m d thÊy khèi lỵng b×nh t¨ng 7 g.
CTPT 2 «lªfin lµ ?
11: §èt ch¸y hoµn toµn hçn hỵp khÝ A gåm 2 anken ë ®iỊu kiƯn thêng th× nhËn thÊy tØ lƯ thĨ tÝch gi÷a A vµ oxi tham gia ph¶n øng lµ
21/93. BiÕt anken cã khèi lỵng mol ph©n tư cao cã thĨ tÝch chiÕm kho¶ng 40% ®Õn 50% thĨ tÝch hçn hỵp.
a. X¸c ®Þnh CTPT cđa 2 anken.
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 7
b. TÝnh % thĨ tÝch cđa tõng anken trong hh ®Çu.
12: Hidrocacbon A vµ B thc cïng mét d·y ®ång ®¼ng. BiÕt MA = 2MB. A vµ B thc d·y ®ång ®¼ng nµo?
13: §èt ch¸y hoµn toµn mét thĨ tÝch hçn hỵp gåm anken X vµ hidrocacbon Y thu ®ỵc 5,56 lÝt khÝ CO
2
( ®ktc) vµ 5,40 g níc. Y thc
lo¹i hi®rocacbon nµo ?
14: §èt ch¸y hoµn toµn hçn hỵp khÝ gåm ankin X vµ hidrocacbon Y m¹ch hë cã cïng sè nguyªn tư C, thu ®ỵc s¶n phãam ch¸y cã
thĨ tÝch h¬i níc b»ng thĨ tÝch khÝ CO
2
(c¸c thĨ tÝch ®o ë cïng ®iỊu kiƯn). Y thc lo¹i hi®rocacbon nµo ?
15: Mét hçn hỵp khÝ X gåm mét ankin A vµ mét anken B. Cho thªm vßa X mét lỵng khÝ H
2
ta ®ỵc hçn hỵp Y cã thĨ tÝch 26,88 lÝt ( ë
®ktc) . DÉn Y qua Ni, to ®Õn ph¶n øng hoµn toµn, ta ®ỵc hçn hỵp khÝ Z chØ cã hai ankan ( kh«ng cã H
2
)
MỈt kh¸c, nÕu ®èt ch¸y hÕt X th× cho ta 1,3 mol CO
2
vµ 1,1 mol H
2
O.
a. TÝnh sè mol mçi chÊt trong Y.
b. X¸c ®Þnh CTPT cđa A, B vµ tÝnh khèi lỵng A, B trong X.
16: §èt ch¸y hoµn toµn m gam mét hi®r«cacbon b»ng mét lỵng oxi võa ®đ thu ®ỵc hçn hỵp s¶n phãam cã tØ khèi h¬i ®èi v¬id hi®r«
b»ng 115/7 ; cho toµn bé s¶n phãam trªn hÊp thơ bëi 600 gam dung dÞch NaOH 4 % th× khèi lỵng dung dÞch t¨ng 23 gam so víi ®Çu.
a. TÝnh sè mol CO
2
vµ H
2
O t¹o thµnh sau ph¶n ch¸y vµ m gam.
b. TÝnh C% c¸c chÊt trong dung dÞch ci.
c. BiÕt hi®r«cacbon trªn lµ ankin cã ph¶n øng thÕ b»ng ion kim lo¹i víi dung dÞch AgNO
3
/ NH
3
. X¸c ®Þnh CPPT vµ CTCT cđa nã.
17: §èt ch¸y hoµn toµn 1,3g ankin X thu ®ỵc 2,24 lÝt khÝ CO
2
(®ktc) . T×m CTPT X
18: §èt ch¸y hoµn toµn 5,4g anka®ien X thu ®ỵc 8,96 lÝt khÝ CO
2
( ®ktc) . T×m CTPT X .
19: Cho 2,24 lÝt hçn hỵp khÝ X ( ®ktc) gåm axetilen vµ ªtilen sơc chËm qua dung dÞch AgNO
3
trong NH
3
(lÊy d ) thÊy cã 6g kÕt tđa.
TÝnh PhÇn tr¨m thĨ tÝch cđa khÝ ªtilen trong hçn hỵp .
20: Khi cho propin t¸c dơng víi brom trong dung dÞch t¹o thµnh chÊt X trong ®ã phÇn tr¨m khèi lỵng cacbon b»ng 18% . T×m CTPT X
.
21: §èt ch¸y 1 sè mol nh nhau cđa 3 hidr«cacbon A, B, C thu ®ỵc lỵng CO
2
nh nhau, cßn tØ lƯ sè mol CO
2
vµ H
2
O ®èi víi A, B, C lÇn
lỵt lµ 0,5: 1:1,5. T×m CTPT cđa A, B, C
22:

hçn hỵp A gåm 2 Hi®r«cacbon m¹ch hë trong cÊu t¹o chØ cã mét liªn kÕt cha no. §em 336 ml hçn hỵp A cho qua dung dÞch
br«m d th× lỵng b×nh br«m t¨ng x gam, lỵng br«m tham gia ph¶n øng hÕt 3,2 gam vµ kh«ng cã khÝ thãat ra, cßn nÕu ®em 336ml hçn
hỵp A ®èt ch¸y th× t¹o thµnh y gam H
2
O vµ 1,76 gam CO
2
. ThĨ tÝch c¸c khÝ ®o ë ®ktc.
a. T×m thµnh phÇn % thĨ tÝch hçn hỵp A vµ tÝnh x, y.
b. X¸c ®Þnh CTCT cđa 2 Hi®r«cacbon trªn, BiÕt hçn hỵp A kh«ng t¸c dơng víi dung dÞch AgNO
3
/ NH
3.
23: Anken X cã tû khèi h¬i so víi nit¬ b»ªng 2,00. Khi X t¸c dơng víi níc (xóc t¸c axit) t¹o ra hçn hỵp 2 ancol ®ång ph©n cđa nhau.
T×m CTPT cđa X .
24: Anken Y t¸c dơng víi dd brom t¹o thµnh dÉn xt ®ibrom trong ®ã % khèi lỵng C b»ng 17,82 %. T×m CTPT Y .
25: §èt ch¸y hoµn toµn 1,12 lÝt mét anken X (®ktc) thu ®ỵc 5,60 lÝt khÝ CO
2
(®ktc). T×m CTPT X .
26: Trong ph©n tư ankin X, hidro chiÕm 11,765% khèi lỵng . T×m CTPT X .
27: Hçn hỵp X gåm hai anken A vµ B ( MA< MB) , tØ khèi h¬i cđa X ®èi víi H
2
lµ 19,6. Trong X sè mol B chiÕm 40 % sè mol hçn hỵp
X.
a. X¸c ®Þnh CTPT, CTCT cđa A, B. BiÕt B cã ®«ng ph©n cis-trans.
b. NÕu cho lỵng X trªn t¸c dơng víi dd Br«m d , thÊt cã 80 gam Br
2
tham gia ph¶n øng. TÝnh phÇn tr¨m khèi lỵng cđa A, B trong X.
28: §èt ch¸y hoµn toµn 8,96 lÝt ( ®ktc) hçn hỵp A gåm 2 anken ®ång ®¼ng kÕ tiÕp , cho s¶n phãam ch¸y qua b×nh (I) ®ng H2SO4 ®Ỉc
vµ b×nh (II) ®ùng KOH ®Ỉc , khèi lỵng b×nh (II) t¨ng h¬n khèi lỵng b×nh (I) lµ 39 gam.
a. TÝnh thĨ tÝch khÝ oxi ( ®ktc) ®Ĩ ®èt ch¸y hai anken trªn.
b. X¸c ®Þnh CTPT cđa hai anken vµ TÝnh % theo thĨ tÝch cđa mçi anken trong hçn hỵp.
c. §em hçn hỵp 2 anken trªn ph¶n øng víi dung dÞch HCl d , ta chØ thu ®ỵc 3 s¶n phãam . X¸c ®Þnh CTCT cđa 2 anken.
29: Hçn hỵp A gåm 1 ankan vµ 1 anken.
§em 22, 4 lÝt hh A léi qua dd br«m d th× thÊy cã 11,2 lÝt khÝ thãat ra vµ khèi lỵng b×nh ®ùng dung dÞch br«m t¨ng lªn 28 gam. §èt
ch¸y hoµn toµn khÝ thãat ra råi dÉn qua dung dÞch NaOH th× thu ®ỵc 106 gam Na
2
CO
3
vµ 84 gam NaHCO
3
. ThĨ tÝch c¸c khÝ ®o ë ®ktc.
X¸c ®Þnh CTPT cđa ankan vµ anken (HD . C
4
H
10
vµ C
4
H
8
)
30: §èt ch¸y hoµn toµn hçn hỵp 2 ankin A, B liªn tiÕp nhau trong d·y ®ång ®¼ng, toµn bé s¶n phãam ®ỵc hÊp thơ vµo dung dÞch
Ca(OH)
2
d thÊy khèi lỵng b×nh dung dÞch Ca(OH)
2
t¨ng thªm 27,4 gam vµ cã 50 gam kÕt tđa.
X¸c ®Þnh CTPT A,B; sè mol A, B trong hçn hỵp.
31: §em 28,2 gam hçn hỵp 3 ankin cã sè nguyªn tư C liªn tiÕp nhau trén víi hi®r« d råi dÉn qua Ni, to sau ph¶n øng thĨ tÝch hçn hỵp
khÝ gi¶m ®i 26,88 lÝt (®ktc)
a. X¸c ®Þnh CTPT cã thĨ cã cđa 3 ankin.
b. H·y x¸c ®Þnh nghiƯm cđa tèn nÕu cã mét chÊt t¹o ®ỵc benzen khi trïng hỵp.
c. TÝnh phÇn tr¨m mçi khÝ trong hçn hỵp ®Çu biÕt r»ng sè mol cđa 1 ankin lín gÊp ®«i tỉng sè mol cđa 2 ankin cßn l¹i.
32: Mét hçn hỵp khÝ A gåm 2 Hi®r«cacbon X, Y cã cïng sè nguyªn tư C, khi ®èt ch¸y hoµn toµn 8,4 gam A th× thu ®ỵc 10,8 gam
H
2
O.
dA
/N
2
= 1,5.
a. LËp ln t×m sè nguyªn tư C cđa X, Y.
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 8
b. X¸c ®Þnh CTPT X, Y vµ % thĨ tÝch cđa hçn hỵp A.
33: §èt ch¸y hoµn toµn 0,3 mol hçn hỵp gåm 2 Hi®r«cacbon thc c¸c d·y ®ång ®¼ng : ankan, anken, ankin cã tØ lƯ khèi lỵng mol
ph©n tư lµ 22: 13, råi cho toµn bé s¶n phãam ch¸y vµo b×nh ®ùng dung dÞch Ba(OH)
2
d th× thÊy khèi lỵng b×nh t¨ng 46,5 gam vµ cã
147,75 gam kÕt tđa.
a. Hai Hi®r«cacbon trªn thc d·y ®ång ®¼ng nµo ?.
b. X¸c ®Þnh CTCT cđa 2 Hi®r«cacbon trªn vµ tÝnh % thĨ tÝch tõng chÊt trong hçn hỵp.
34: §èt ch¸y hoµn toµn 0,1mol mét anken , toµn bé s¶n phãam ch¸y ®ỵc cho qua b×nh ®ùng dung dÞch Ca(OH)
2
th× thu ®ỵc 20 gam
kÕt tđa vµ dung dÞch B, ®un nãng dung dÞch B th× thu thªm 10 gam kÕt tđa n÷a.
X¸c ®Þnh CTPT an ken.( §S .C
4
H
8
)
35: Hçn hỵp X gåm 1 ankan vµ 1 anken. Cho 1680ml X léi chËm qua dung dÞch Br
2
thÊy lµm mÊt mµu võa ®đ dung dÞch chøa 4g Br
2
vµ cßn l¹i 1120ml khÝ (®ktc). MỈt kh¸c nÕu ®èt ch¸y hoµn toµn 1680ml X råi cho s¶n phãam ch¸y ®i vµo b×nh ®ùng dung dÞch Ca(OH)
2
d thu ®ỵc 12,5g kÕt tđa. X¸c ®Þnh CTPT cđa c¸c hi®rocacbon .
36: Hçn hỵp A gåm 1 ankan , 1 anken vµ H
2
.
§em 1120 ml hçn hỵp A qua Ni, to, sau ph¶n øng thu ®ỵc 896 ml hçn hỵp B, dÉn tiÕp B qua dung dÞch br«m d th× thÊy khèi lỵng
b×nh brr«m t¨ng lªn 0,63 gam vµ cã 560ml hçn hỵp khÝ C thãat ra. BiÕt
dC
/ H
2
= 17,84, c¸c thĨ tÝch ®o ë ®ktc. TÝnh thĨ tÝch tõng chÊt
trong hçn hỵp A. X¸c ®Þnh CTPT cđa ankan vµ anken
37. Mét hçn hỵp khÝ A gåm 2 Hi®r«cacbon m¹ch hë ë thĨ khÝ ®iỊu kiƯn thêng cã
dA
/H
2
= 17. §em 400 ml hh A léi qua dd br«m d th×
thÊy cã 240ml khÝ thãat ra vµ cã 71,4 ml dd br«m 0,2 M ®· tham gia ph¶n øng. ThĨ tÝch c¸c khÝ ®o ë ®ktc.
X¸c ®Þnh CTCT cđa 2 Hi®r«cacbon biÕt A t¸c dơng ®ỵc víi dung dÞch AgNO
3
/ NH
3.
38: §em 28,2 gam hçn hỵp 3 ankin cã sè nguyªn tư C liªn tiÕp nhau trén víi hi®r« d råi dÉn qua Ni, to sau ph¶n øng thĨ tÝch hçn hỵp
khÝ gi¶m ®i 26,88 lÝt (®ktc)
a. X¸c ®Þnh CTPT cã thĨ cã cđa 3 ankin.
b. H·y x¸c ®Þnh nghiƯm cđa tèn nÕu cã mét chÊt t¹o ®ỵc benzen khi trïng hỵp.
c. TÝnh % mçi khÝ trong hçn hỵp ®Çu biÕt r»ng sè mol cđa 1 ankin lín gÊp ®«i tỉng sè mol cđa 2 ankin cßn l¹i.
39: Hçn hỵp A gåm 1 ankan , 1 anken vµ H
2
. §em 100 ml hçn hỵp A qua Ni, to, sau ph¶n øng thu ®ỵc 70 ml mét Hi®r«cacbon duy
nhÊt. Cßn ®em ®èt ch¸y 100 ml hçn hỵp A th× thu ®ỵc 210 ml khÝ CO
2
. c¸c thĨ tÝch ®o ë ®ktc.
a. X¸c ®Þnh CTPT cđa ankan vµ anken vµ % thĨ tÝch tõng chÊt trong hçn hỵp A.
b. Tr×nh bµy c¸ch t¸ch riªng ankan ra khái hçn hỵp A.
Hi®rocacbon kh«ng th¬m
A. Lý THUỸT C¥ B¶N
A/- §ång ®¼ng, ®ång ph©n, danh ph¸p :
I/ §ång ®¼ng : Benzen : CTPT : C
6
H
6
; CTCT:
1) §ång ®¼ng :
a) Kh¸i niƯm : Aren lµ nh÷ng hỵp chÊt HC mµ ph©n tư cã chøa nh©n benzen.
Hỵp chÊt ®¬n gi¶n nhÊt: C
6
H
6
.
D·y ®ång ®¼ng : C
6
H
6
, C
7
H
8
, C
8
H
10
……. CnH
2n-6
(n≥6)
2) §ång ph©n :
a) VÝ dơ :
CH
CH
3
CH
3

CH
3
CH
3
CH
3

CH
2
CH
3
CH
3
b) C¸c lo¹i ®ång ph©n :
-§ång ph©n cÊu tróc nh¸nh trªn nh©n benzen.
-§ång ph©n vÞ trÝ nh¸nh trªn nh©n benzen.
3) Danh ph¸p : Tu©n thđ theo c¸ch gäi tªn cđa xcloankan
Tªn = vÞ trÝ nh¸nh + tªn nh¸nh + tªn m¹ch chÝnh
CH
3
CH
3
CH
3
1,2,3-trimethylbenzene
Chó ý : tªn c¸c vÞ trÝ trªn nh©n benzen : 2, 6 : octo. 3, 5 : mªta 4 : para
II/ CÊu t¹o cđa nh©n benzen :
* Theo Kekule *C«ng thøc hiƯn ®¹i
CTCT :

B/- TÝnh chÊt ho¸ häc cđa benzen : TÝnh chÊt ®Ỉc trng : tÝnh chÊt th¬m : dƠ thÕ, khã céng, kh«ng OXH.
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 9
1) Pø céng :
Céng H
2
:
+ H
2
→
Céng Cl
2
:
+ 3Cl
2

askt
→

2) Pø thÕ
a) ThÕ víi hal : Br
2
(khan)
+ Br
2
(khan)
o
Fe,t C
→
Br
+ HBr.

CH
3
+ Br
2
(khan)
askt
→
CH
2
Br
+ HBr.

CH
3
+ Br
2
(khan)
o
Fe,t C
→

CH
3
Br
(chÝnh) + HBr

CH
3
Br
(chÝnh) + HBr
b) ThÕ víi HNO
3
(®k : H
2
SO
4
®Ỉc)
+ HNO
3
→
NO
2
+ H
2
O
CH
3
+ 3HNO
3
→
CH
3
NO
2
NO
2
O
2
N
+ 3H
2
O.
NO
2
+ 3HNO
3
→
NO
2
O
2
N NO
2
+ 3H
2
O.
3) Pø OXH :
a) Pø ch¸y : CnH
2n-6
+
)
2
3n3
(
−
O
2
→ nCO
2
+ (n-3) H
2
O.
b) OXH h÷u h¹n : Benzen kh«ng ph¶n øng víi KMnO
4
CH
3
+ 2KMnO
4
→
COOK
+ KOH + 2MnO
2
+ H
2
O.
C. §iỊu chÕ:
1) §iỊu chÕ Benzen :
a) Ch ng cÊt than ®¸ : Than mì → nhùa than ®¸ (Benzen & Phenol) → Benzen
b) Ph ¬ng ph¸p ®Ị hidro ho¸ :

0
Pd,Pt
300 C
→
+ 3H
2
.
C
6
H
14
0
t , Xt
→
+ 4H
2
.
b) Trime hãa :
3CH≡CH
0
C
600 C
→
2) §iỊu chÕ c¸c ®ång ®¼ng cđa benzen :
C¸c ®ång ®¼ng cđa benzen chđ u ®iỊu chÕ tõ benzen.
a) Ph¶n øng Friden-crap :
+ Cl – R
3
0
AlCl
450 C
→
R
+ HCl.
b) Ph¶n øng Dumas :
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
H
2
SO
4
đ
H
2
SO
4
đ
H
2
SO
4
đ
t
o
sôi
Ni, t
o
Chó ý: Quy t¾c thÕ:
+ Gèc R=CH
3
, C
2
H
5
, OH, NH
2
,
… u tiªn thÕ ë o, p
+ Gèc R=C
2
H
3
, NO
2
, CHO,
COOH… u tiªn thÕ ë m
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 10
Cl
+ 2Na + Cl – R
0
t
→

R
+ 2NaCl
D/- C¸c hỵp chÊt th¬m quan träng:
1/- Stiren: CTPT : C
8
H
8
; CTCT :
CH
2
XÐt ®Ỉc ®iĨm cÊu t¹o : stiren cã mang tÝnh chÊt th¬m cđa nh©n benzen vµ tÝnh chÊt kh«ng no cđa nh¸nh cã chøa liªn kÕt π. Nh vËy
styren võa mang tÝnh chÊt cđa benzen võa mang tÝnh chÊt cđa anken.
C¸c pø :
+ H
2
. + Cl
2
, Br
2
+ KMnO
4
→ C
6
H
5
-CH - CH
2
 
OH OH
+ trïng hỵp → polistyren -CH - CH
2
-
|
C
6
H
5 n
2) Naphtalen : CTPT : C
10
H
10
; CTCT :
Do cÊu t¹o chØ chøa nh©n benzen nªn chØ mang tÝnh chÊt th¬m cđa benzen.
+ Ph¶n øng c«ng:
+ 2H
2

0
Ni, t
→
; + 5H
2

0
Ni, t cao, Pcao
→
+ Ph¶n øng thÕ, u tiªn ë vÞ trÝ 1 (
α
)
+ Br
2

0
Fe, t
→

Br
+ HBr
BµI TËP TR¾C NGHIƯM
1. Chän cơm tõ thÝch hỵp ®iỊn vµo kho¶ng trèng trong c©u sau:
S¸u nguyªn tư C trong ph©n tư benzen liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh
A. M¹ch th¼ng B. Vßng 6 c¹nh ®Ịu, ph¼ng. C. vßng 6 c¹nh, ph¼ng D. m¹ch cã nh¸nh.
2. TÝnh th¬m cđa benzen ®ỵc thĨ hiƯn ë ®iỊu nµo ?
A. DƠ tham gia ph¶n øng thÕ B.Khã tham gia ph¶n øng céng
C.BỊn v÷ng víi chÊt oxi hãa. D.TÊt c¶ c¸c lÝ do trªn
3. C©u nµo sai trong c¸c c©u sau:
A. Benzen cã kh¶ n¨ng tham gia ph¶n øng thÕ t¬ng ®èi dƠ h¬n ph¶n øng céng.
B. Benzen tham gia ph¶n øng thÕ dƠ h¬n ankan.
C. C¸c ®ång ®¼ng cđa benzen lµm mÊt mµu dung dÞch thc tÝm khi ®un nãng.
D. C¸c nguyªn tư trong ph©n tư benzen cïng n»m trªn mét mỈt ph¼ng.
4. C©u ph¸t biĨu nµo sau ®©y lµ chÝnh x¸c nhÊt:
A. Aren lµ hi®rocacbon cã m¹ch vßng vµ cã thĨ g¾n ®ỵc nhiỊu nh¸nh kh¸c trªn vßng ®ã.
B. Aren lµ hi®rocacbon th¬m, no cã tÝnh ®èi xøng trong ph©n tư.
C. Aren lµ hỵp chÊt cã mét hay nhiỊu nh¸nh ankyl g¾n trªn nh©n benzen.
D. Aren lµ hỵp chÊt h÷u c¬ cã chøa vßng benzen (nhãm phenyl).
5. Trong c¸c chÊt sau ®©y, chÊt nµo lµ ®ång ®¼ng cđa benzen: 1, Toluen 2, etylbezen 3, p–xylen 4, Stiren
A. 1 B. 1, 2, 3, 4 C. 1, 2,3 D. 1, 2
6. Khi ph©n tÝch thµnh phÇn cđa hi®rocacbon Y cho kÕt qu¶ %H=9,44 %, %C=90,56 %. Y chØ t¸c dơng víi brom theo tØ lƯ 1:1 ®un nãng
cã bét Fe xóc t¸c. Y cã c«ng thøc ph©n tư lµ:
A. C
8
H
10
. B. C
9
H
12
. C. C
8
H
8
. D. KÕt qu¶ kh¸c.
7. Ba chÊt h÷u c¬ X, Y vµ Z ®Ịu cã thµnh phÇn khèi lỵng 92,30% cacbon vµ 7,70% hi®ro. TØ lƯ khèi lỵng mol ph©n tư cđa chóng lµ
1:2:3. Cã thĨ chun hãa X thµnh Y hc Z chØ b»ng mét ph¶n øng. Z kh«ng t¸c dơng víi dung dÞch brom.Tõ Y cã thĨ chun hãa
thµnh cao su buna. C«ng thøc ph©n tư cđa X, Y , Z lÇn lỵt lµ:
A.C
2
H
4
, C
4
H
8
, C
6
H
12
B. C
2
H
6
, C
4
H
10
, C
6
H
14
C.C
2
H
4
, C
4
H
4
, C
6
H
6
D. A vµ C ®óng.
8. §èt 1,3g hi®rocacbon X ë thĨ láng thu ®ỵc 2,24 lÝt khÝ CO
2
(®ktc). X ph¶n øng víi H
2
(Ni xóc t¸c) theo tØ lƯ 1:4; víi brom trong dung
dÞch theo tØ lƯ 1:1. N cã c«ng thøc ph©n tư nµo sau ®©y (MX < 115).
A. CH
2
=CH -C≡CH B. CH
2
=CH –CH =CH
2
. C. C
6
H
5
CH=CH
2
. D. C
6
H
5
CH=CH

–CH
3
9 C©u nµo ®øng nhÊt trong c¸c c©u sau khi nãi vỊ benzen ?
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư
Hiđrocacbon khơng no-th m (ch ng trình chu n) ơ ươ ẩ
Trang 11
A. Benzen lµ mét hi®rocacbon B. Benzen lµ mét hi®rocacbon no
C. Benzen lµ mét hi®rocacbon kh«ng no D. Benzen lµ mét hi®rocacbon th¬m
10. C©u nµo sau ®©y sai khi nãi vỊ benzen ?
A. S¸u nguyªn tư C trong ph©n tư benzen t¹o thµnh mét lơc gi¸c ®Ịu.
B. TÊt c¶ c¸c nguyªn tư trong ph©n tư benzen ®Ịu cïng n»m trªn mét mỈt ph¼ng.
C. Trong ph©n tư benzen, c¸c gãc hãa trÞ b»ng 120°.
D. Trong ph©n tư benzen, ba liªn kÕt ®«i ng¾n h¬n 3 liªn kÕt ®¬n.
11. TÝnh th¬m cđa benzen ®ỵc thĨ hiƯn ë ®iỊu nµo ?
A. DƠ tham gia ph¶n øng thÕ B. Khã tham gia ph¶n øng céng
C. BỊn v÷ng víi chÊt oxi hãa D. C¶ A,B,C
12. Benzen kh«ng tan trong níc v× lÝ do nµo sau ®©y:
A. Bezen lµ chÊt h÷u c¬, níc lµ chÊt v« c¬ nªn kh«ng tan vµo nhau.
B. Bezen cã khèi lỵng riªng bÐ h¬n níc
C. Ph©n tư benzen lµ ph©n tư ph©n cùc
D. Ph©n tư benzen lµ ph©n tư kh«ng ph©n cùc, níc lµ dung m«i cã cùc
13. B»ng ph¶n øng nµo chøng tá bezen cã tÝnh chÊt cđa hi®rocacbon no?
A. Ph¶n øng víi dung dÞch níc brom. B. Ph¶n øng thÕ víi brom h¬i
C. ph¶n øng nitro hãa D. c¶ B vµ C
14. Ph¶n øng nµo sau ®©y chøng tá bezen cã tÝnh chÊt cđa hi®rocacbon kh«ng no ?
A. Ph¶n øng víi hi®ro B. Ph¶n øng víi dung dÞch níc brom
C. Ph¶n øng víi clo cã chiÕu s¸ng D. c¶ A vµ C
15. §iỊu nµo sau ®©y sai khi nãi vỊ toluen ?
A. Lµ 1 hi®rocacbon th¬m B. Cã mïi th¬m nhĐ C. Lµ ®ång ph©n cđa benzen D. Tan nhiỊu trong dm h÷u c¬
16. Chän c©u ®óng :
A.Naphtalen lµ ®ång ®¼ng cđa benzen B. Naphtalenm cã CTPT lµ C
10
H
8
C. Stiren cã mét liªn kÕt 3 D.Benzen cã 3 liªn kÕt ®¬n, 3 liªn kÕt ®«i.
17.(Bµi 1–trang 159–SGK C¬ b¶n)øng víi c«ng thøc ph©n tư C
8
H
10
cã bao nhiªu ®ång ph©n hi®rocacbon th¬m?
A. 2 B. 3 C. 4 D. 5
18. Co bao nhiªu ®«ng ph©n la d©n xu©t cua benzen ng v¬i c«ng thc ph©n t C
9
H
10

A. 4 B. 5 C. 6 D. 7
19. Danh ph¸p IUPAC ankylbenzen cã CTCT sau lµ: CH
3
A. 1–etyl–3–metylbenzen B. 5–etyl–1–metylbenzen
C. 2–etyl–4–metylbenzen D. 4–metyl–2–etyl benzen C
2
H
5

20. ChÊt nµo sau ®©y cã thĨ tham gia ph¶n øng trïng hỵp ?
A. but-2-in, xiclohexan, propen, naftalen B. isopren, benzen, etin, vinylaxetilen
C. stiren, but-2-en, axetilen, propin D. but-1-en, toluen, eten, butadien-1,3
21. Ph¶n øng cđa benzen víi chÊt nµo sau ®©y gäi lµ ph¶n øng nitro hãa ?
A. HNO
3
®

/H
2
SO
4
® B. HNO
2
®

/H
2
SO
4
® C. HNO
3
lo·ng

/H
2
SO
4
® D. HNO
3
®

22. S¶n phãam chÝnh khi oxi hãa ankylbenzen b»ng dung dÞch KMnO
4
lµ:
A.C
6
H
5
COOH B. C
6
H
5
CH
2
COOH C. C
6
H
5
CH
2
CH
2
COOH D. CO
2
23. §èt ch¸y hoµn toµn 0,01 mol mét hi®rocacbon X lµ cđa benzen thu ®ỵc 4,42g hçn hỵp CO
2
vµ H
2
O. X cã c«ng thøc ph©n tư lµ:
A. C
8
H
8
. B. C
8
H
10
. C. C
7
H
8
. D. C
9
H
12

24. ChÊt A lµ 1 cđa benzen. §Ĩ ®èt ch¸y hßa toµn 13,25gam chÊt A cÇn dïng võa hÕt 29,4 lÝt oxi (®ktc).X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tư
cđa A.
A. C
7
H
8
. B. C
9
H
8
. C. C
8
H
10
D. C
7
H
7
25. Cho c¸c chÊt th¬m sau: 1.C
6
H
5
OH, 2.C
6
H
5
NO
2
, 3. C
6
H
5
CH
3
, 4.C
6
H
5
COOH,5.C
6
H
5
NH
2
, 6. C
6
H
5
COOCH
3
a) C¸c chÊt cã ®Þnh híng thÕ o- vµ p- lµ? b) C¸c chÊt cã ®Þnh híng thÕ m- lµ?
A. a) 1,2,3. b) 4,5,6. B. a) 1,2,4,6. b) 3,5. C. a) 1,3,5. b) 2,4,6. D. a) 3,4,5,6. b) 1,2.
26. Tõ benzen ®Ĩ thu ®ỵc p-bromnitrobenzen ph¶i tiÕn hµnh lÇn lỵt c¸c p/ víi nh÷ng t¸c nh©n nµo sau?
A. Br
2
( xt: Fe, t
0
) , HNO
3
(xt: H
2
SO
4
d,t
0
) B. Br
2
( xt: Fe, t
0
) , HNO
3
lçng
C. Br
2
( As), HNO
3
(xt: H
2
SO
4
d,t
0
) D. HNO
3
(xt: H
2
SO
4
d,t
0
) , Br
2
( xt: Fe, t
0
)
27. Tõ benzen ®Ĩ thu ®ỵc m-bromnitrobenzen ph¶i tiÕn hµnh lÇn lỵt c¸c p/ víi nh÷ng t¸c nh©n nµo sau?
A. HNO
3
lo·ng, Br
2
( xt: Fe, t
0
) B. Br
2
( xt: Fe, t
0
) , HNO
3
(xt: H
2
SO
4
®,t
0
)
C. HNO
3
(xt: H
2
SO
4
®,t
0
) , Br
2
( xt: Fe, t
0
) D. HNO
3
(xt: H
2
SO
4
®,t
0
) , Br
2
( As)
28. Hexen, hexin, benzen chÊt nµo kh«ng lµm mÊt mµu dung dÞch níc brom, dung dÞch thc tÝm:
A. Hexen B. hexin C. benzen D. c¶ 3 chÊt
Tài li u ơn thi i H c, n m 2009ệ Đạ ọ ă GV so n:ạ
V n Cơng M uă ư